Zastosowanie ekspozycji w psychoterapii

Ekspozycja obejmuje systematyczną, powtarzalną, przedłużoną prezentację obiektów, sytuacji, bodźców (wewnętrznych lub zewnętrznych), których się unika ze względu lękowe, nieznośne właściwości. Efektywność ekspozycji in vivo została jasno wykazana na przykładzie dla lęku panicznego, z sytuacyjną ekspozycją dla agorafobicznego unikania. Dodatkowo ekspozycja jest efektywną interwencją w zaburzeniach obsesyjno – kompulsywnych, fobii społecznej w zespole stresu pourazowego.

            Ekspozycja jest jednym z najbardziej skutecznych terapeutycznych narzędzi dostępnych dla terapeutów do redukcji strachu i lęku. Procedura ekspozycji jest skuteczna, ponieważ modyfikuje ona strukturę pamięci powiązaną ze strachem.

            Ekspozycja musi prezentować istotną dla strachu informację, która w pełni aktywuje strukturę pamięci powiązaną ze strachem. Informacje płynące z ekspozycji, które są niespójne ze znaczeniem i elementami struktury strachu prowadzą do zmniejszenia strachu i lęku.

            Efektywna ekspozycja musi aktywować schematy strachu (np. w strukturze pamięci). Pacjent musi przynajmniej w sposób umiarkowany doświadczać lęku podczas ćwiczenia ekspozycji w celu osiągnięcia terapeutycznego progu. Efektywna ekspozycja musi prezentować podważające informacje wobec schematu. Sukces doświadczenia ekspozycji zależy od tego, czy pacjent jest w pełni uważny i przetwarza niezgodne informacje, które podważają wyolbrzymione zagrożenie oraz elementy nadmiernej wrażliwości w schemacie. Trzy typy ekspozycji mogą być wykorzystane:

1. In vivo;
2. Wyobrażeniowe;
3. Wewnętrzne;

Sytuacyjna (in vivo) obejmuje fizyczny kontakt z obiektem lub aktualną sytuacją, których się unika w zewnętrznym środowisku. Ekspozycja wewnętrzna (koncentracja na sobie) to procedura, która obejmuje wystawienie się na fizyczne doznania strachu. Wyobrażeniowa ekspozycja obejmuje prezentację symbolicznego bodźca strachu (Anthony, Swinson, 2000a).

Cele ekspozycji w terapii poznawczo – behawioralnej:

– dostarczenie oceny informacji odnośnie lęku i reakcji na sytuacje, których się unika;

– dostarczenie niezniekształconych informacji, które podważają postrzegane zagrożenie i swoją wrażliwość;

– przetestowanie katastroficznych przekonań poprzez eksperyment behawioralny;

– potwierdzenie alternatywnych, bardziej adaptatywnych przekonań i ocen;

– wzmocnienie adaptatywnych strategii radzenia sobie i zakwestionowanie użyteczności nieprzystosowawczych  reakcji;

– osłabienie zależności od zachowań zabezpieczających ;

– dostarczenie nowego doświadczenia w uczeniu się na temat strachu i lęku;

– redukcja lub wyeliminowanie ucieczki i zachowań unikających;  

(Beck, Clark 2010).

autorką powyższego tekstu jest Iwona Jeśka