KONCEPCJA POZYTYWNEGO I NEGATYWNEGO AFEKTU DAVIDA WATSONA I AUKEA TELLEGENA

Autorzy, którzy początkowo koncentrowali się na badaniu emocji, po wielu latach stworzyli model (na podstawie wielu analiz czynnikowych), który uwzględniał dwa czynniki: afekt negatywny negative affect i afekt pozytywny positive affect. Oba one mają wymiary dwubiegunowe i są ortogonalne w stosunku do siebie. Cztery podstawowe pojęcia, które pojawiają się w publikacjach autorów to: afekt, nastrój, temperament, aktywacja. Nastrój mood rozumiany jest tu jako krótkotrwały stan, mający status emocjonalny. Afekt to skłonność do przeżywania nastrojów (emocji), dlatego ma status cechy. Ma on dwa wymiary – negatywny i pozytywny. Afekt negatywny to zmartwienie i nieprzyjemne pobudzenie. Jest to ogólny czynnik, w skład którego wchodzą: strach, smutek, złość, poczucie winy. Afekt pozytywny związany jest z pozytywnymi stanami nastroju: radości, energii, entuzjazmu etc. Jest to kluczowy składnik ekstrawersji. W modelu Watsona i Tellegena afektowi negatywnemu przypisano nazwę „temperamentu negatywnego”, a afektowi pozytywnemu nazwę „temperamentu pozytywnego”.

Bliższa charakterystyka tych konstruktów jest następująca: temperament negatywny – mówi o różnicach indywidualnych odnoszących się do doświadczenia świata, jako zagrażającego, stresującego i problematycznego. Ludzie cechujący się tym temperamentem są: introwertywni, mają skłonność do uskarżania się na dolegliwości natury psychosomatycznej, doświadczają trudności w radzeniu sobie ze stresem. Temperament pozytywny – mówi o różnicach indywidualnych odnoszących się do gotowości zbliżania się i zaangażowania w środowisku, również, jeśli chodzi o relacje w grupie. Wskazuje na dużą energię, optymizm, zaufanie. Ludzie mający pozytywny temperament lubią być w centrum uwagi, poszukują też podniecających wrażeń. Konfiguracja tych dwóch wymiarów temperamentu, przy uwzględnieniu ich krańcowych biegunów daje 4 typy temperamentu. W nawiązaniu do typologii Hipokratesa – Galena są to: choleryk (oba wymiary na poziomie wysokim), flegamtyk (oba wymiary na poziomie niskim), sangwinik (wysoki temperament pozytywny, niski temperament negatywny) oraz melancholik (odwrotna konfiguracja niż u sangwinika). Podstawy biologiczne modelu Watsona i Tellegena nawiązują do układów BIS i BAS stworzonych przez Graya (Strelau 2014).